سردرد بعد از زایمان یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که برخی از تازه مادران با آن رو به رو می‌شوند.

به سردردی که در ۶ هفته‌ی اول بعد از زایمان رخ می‌دهد، سردرد پس از زایمان می‌گویند. معمولاً سردردهای پس از زایمان خطرناک نمی باشند. با این حال، ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود مشکلی در سلامتی بدن باشند.

اما سردردِ پس از زایمان چیست؟

چه علائمی دارد؟

و راه های درمان آن چه چیزهایی ست؟

سردرد پس از زایمان

در اثر زایمان و تولد نوزاد هورمون‎های مادر دچار تغییرات شدیدی می‌شود، همچنین در اثر این تولد بدن دچار فشار، افت قند و استهلاک می‎شود. همه این عوامل دست به دست یکدیگر داده و در اکثر مادران سردردِ پس از زایمان را به‌وجود می‌آورد.

سردردهای پس از زایمان طبیعی

بیشترین علت سرگیجه و سردردهای بعد از زایمان طبیعی فشاری است که به بدن و نواحی سر، گردن و لگن وارد می شود. هم‌چنین به دلیل درد در زایمان طبیعی میزان قند خون پایین آمده و همین عامل به تنهایی باعث درست کردن سردرد می‎شود.

سردردهای پس از زایمان سزارین

با وجود اینکه در حین زایمان سزارین مادر متحمل درد نمی‌شود ولی به دلیل تزریق داروهای بیهوشی یا بی‎حس کننده‌هایی که در نخاع تزریق می‎شوند، شخص دچار سردردِ بعد از زایمان می‌شود. سردردهای پس از زایمان سزارین معمولا از ۱ الی ۲ روز بعد از زایمان آغاز می‎شود.

این سردرد‌ها ممکن است علائم بیماری‌های مختلفی باشد که با مراجعه به فوق تخصص زنان و زایمان می‌توان علت آن را شناسایی کرده و به درمان آن پرداخت.

علائم سردرد پس از زایمان

تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً ۳۰ تا ۴۰ درصد تازه مادران در اولین هفته‌ی بچه‌دار شدن دچار سردرد می‌شوند. دردی که این مادران تجربه می‌کنند می‌تواند ضربان‌دار، کوبنده یا فشاری باشد. ممکن است علاوه بر سردرد علائم زیر نیز مشاهده شود:

• احساس درد در اطراف چشم
• حالت تهوع
• استفراغ
• سرگیجه
• حساسیت به صدا یا نور

علل سردرد پس از زایمان

انواع مختلفی از سردرد با دلایل و محرک‌های متفاوت و زیادی وجود دارد. بیشتر اوقات، سردرد پس از زایمان یک سردرد معمولی و بی‌خطر است. رایج‌ترین دلایل و علل بروز این مشکل عبارتند از:

• هورمون‌ها:

  میزان استروژن بدن با سردرد مرتبط می باشد. معمولاً وقتی که میزان این هورمون‌ ثابت است، از ایجاد سردردهای هورمونی جلوگیری می کند. اما زمانی که سطح استروژن کم می شود، همان‌ گونه که بلافاصله بعد از زایمان اتفاق می‌افتد، احتمال دارد سردردها آغاز شود.

• استرس:

  دوره‌ی پس از زایمان برای بیشتر مادران استرس‌زا و طاقت‌فرسا است. استرس و نگرانی می‌تواند منجر به انقباض عضلات و بروز سردرد گردد.

• خستگی:

  پس از زایمان، طی کردن فرآیند بهبودی، مراقبت از نوزاد و سازگاری با شرایط جدید می تواند خسته‌کننده باشد. خستگی و کم‌خوابی از مهم‌ترین محرک‌های سردرد پس از زایمان به حساب می آید.

• دریافت ناکافی آب یا غذا:

  امکان دارد مادران در زمان مراقبت از نوزاد گرسنگی خود را نادیده بگیرند، وعده‌های غذایی را حذف کرده یا فراموش کنند به مقدار کافی مایعات بنوشند. افت قند خون و کم‌آبی بدن می‌تواند منجر به سردرد شود.

• شیردهی:

  برخی از تازه مادران هنگام شیر دادن به کودک خود دچار سردرد می‌شوند. ترشح هورمون اکسی‌توسین (Oxytocin) که به خروج شیر از سینه‌ی مادر کمک می‌کند، ممکن است در بروز این مسئله نقش داشته باشد. امکان دارد این نوع سردرد فقط برای چند هفته طول بکشد یا تا زمانی که فرزندتان را از شیر بگیرید، همچنان ادامه پیدا کند.

• حساسیت و مشکلات سینوسی:

  حساسیت‌های فصلی، عفونت سینوسی یا سرماخوردگی همگی از دلایلی هستند که می‌توانند سبب ایجاد تورم و فشار در سینوس‌های شما شوند.

• خستگی چشم:

  صرف زمان زیاد برای مطالعه، نگاه کردن به کامپیوتر یا استفاده از تلفن همراه می‌تواند منجر به خستگی چشم گردد.

پیشگیری از سردردهای پس از زایمان

رعایت بعضی از نکات می‎تواند در عدم ابتلا به سرگیجه و سردرد پس از زایمان تاثیر زیادی داشته باشد:

• با یک روانشناس صحبت کنید:

در گام اول با یک مشاور و روانشناس در ارتباط بوده و از تمامی حالات خستگی‎ها و افسردگی‎ها با او صحبت کنید.

• از غذاهای مقوی استفاده کنید:

تمامی وعده‌های غذایی خود را بصورت کامل میل کرده و مراقب افت قند خون خود باشید و در طول روز از خوراکی‎های مفید و دارای مواد مغذی استفاده کنید، زیرا یکی از علل و دلایل ابتلا به سردرد افت قند در بدن می باشد.

• از هرگونه استرس و تنش دوری نمایید:

اضطراب،  استرس و تنش علل بسیاری از بیماری‌ها است. در دوره پس از زایمان تلاش کنید آرامش کافی داشته باشید.

• ورزش کنید:

به آرامی و در زمان‎های کوتاه شروع به فعالیت و انجام ورزش های ساده کنید. داشتن فعالیت های ساده و برنامه ورزشی مناسب، روش مناسبی برای جلوگیری از مبتلا شدن به سردرد و همینطور استرس و افسردگی بعد از زایمان است.

درمان خانگی سردرد بعد از زایمان

سردردهای اولیه معمولا سردردهای ساده‌ای می باشند که با روش‌های خانگی هم قابل درمان است که در زیر به بعضی از آنها می‌پردازیم.

• آب و مایعات به اندازه کافی مصرف کنید: رسیدن آب کافی به بدن مانع از به وجود آمدن سردرد می‎شود.
• مصرف کافئین را در برنامه غذایی خود قرار دهید ولی به مقدار کم: کافئین‌ها توانایی تسکین بعضی دردها از جمله سردرد را دارند. مصرف ۱ فنجان قهوه یا چای برای مادران مجاز میباشد.
• به اندازه کافی استراحت کنید و هشت ساعت خواب مفید داشته باشد: زایمان فرایندی خسته کننده برای بدن است، تلاش کنید استراحت کافی داشته باشید ولی خواب بیش‌تر از هشت ساعت توصیه نمی گردد زیرا بدن برای کارکرد بهتر به فعالیت هم نیاز دارد.
• پیاده روی نمایید: پس از زایمان روزانه به مدت پانزده دقیقه پیاده‌روی کنید.
• حتما از دوستان و نزدیکان خود درخواست کمک کنید: زایمان و پس از آن نگهداری از نوزاد فرایند سختی میباشد که با داشتن ۱ نفر همراه و یاری کننده بهتر می‌توان آن را کنترل کرد.
• درمان های زیادی برای رفع سردرد پس از زایمان وجود دارد ولی راحترین و در دسترس ترین آن ها میتوان به استراحت نمودن زیاد ، مدیتیشن و دوری از استرس، پیاده روی و مصرف مواد مغذی و مایعات و یاری گرفتن از معاشرت با دوستان صمیمی اشاره کرد.

درمان سردرد پس از زایمان با کمک دارو

می توانید سردردهای گاه و بیگاه را بدون دارو تحمل نمایید. اما برخی از سردردها و میگرن ها از حد توان تحمل خارج است. لازم نیست اذیت شوید.از آن جا که دیگر باردار نیستید، گزینه های زیادی برای کاهش درد وجود دارد. اما با پزشک خود مشورت نمایید، مخصوصا اگر به موزاد خود شیر می دهید. داروهایی وجود دارد که می توانید برای درمان سردرد پس از زایمان هنگام شیر دادن نیز استفاده کنید.

داروهای بدون نیاز به نسخه معمولا برای بیشتر سردردها کافی می باشد، اما برای میگرن به نسخه پزشک نیاز دارید. بعضی از گزینه ها شامل موارد زیر می شود:

• تایلنول (استامینوفن)
• موترین یا ادویل (ایبوپروفن)
• الیو (ناپروکسن)
• داروهای ترکیبی مانند اکسدرین یا تیلنول اولترا با کافئین
• داروهای نسخه ای برای تهوع، درد یا نشانه های دیگر

سخن آخر:

سردرد بخشی از زندگی می باشد. این مشکل می‌تواند در هر زمانی و در هر سنی، حتی بعد از زایمان، رخ دهد. اگرچه وقوع سردرد پس از زایمان ناخوشایند و آزاردهنده می باشد، اما معمولاً خطرناک نیست و اغلب با خوردن کمی آب و غذا و استراحت کردن و در صورت لزوم مصرف دارو رفع می‌شود. با این حال باید به علائم هشداردهنده‌ای که می تواند همراه با سردرد رخ دهند، توجه نمایید و در صورت برطرف نشدن یا بدتر شدن آن یا بروز استفراغ ، حالت تهوع، تب و تشنج با پزشک تماس بگیرید.