مقدمه:

کیست تخمدان یکی از بیماری هایی است که در هر سنی ممکن است بوجود بیاید و بسیاری از مبتلایان به آن حتی از وجود این بیماری بی اطلاع هستند. حتی بانوانی که سیکل قاعدگی منظمی دارند ممکن است دچار این بیماری باشند. بنابراین بسیار مهم است در رابطه با این بیماری اطلاعات کافی داشته باشیم.

 

تخمدان:

تخمدان ها بخشی از سیستم تولید مثل زنان اند. زنان در هر طرف رحم شان دو تخمدان دارند که تخمک و هورمون های استروژن و پروژسترون تولید میکند. هر تخمدان از نظر شکل و اندازه تقریبا شبیه بادام است.

 

کیست تخمدان:

کیست های تخمدان، کیسه های پر از مایع هستند که در تخمدان یا روی آن رشد میکنند. خیلی وقت ها کیستِ تخمدان بی خطر است و نیازی به نگرانی نیست چون حتی ممکن است بدون درمان بعد از گذشت چند ماه بهبود پیدا کنند. اما گاهی این ک خطرناک است به ویژه زمانی که کیست ها پاره شوند.

علائم کیست تخمدان:

معمولا این  هیچ علائمی ندارند و به طور اتفاقی در طی معاینه و سونوگرافی که به علت دیگری انجام شده، پیدا میشوند. اما ممکن است گاهی با رشد کیست چنین علائمی ایجاد شود:

• حرکات دردناک روده
• درد در لگن قبل یا در طول چرخه قاعدگی
• تورم یا نفخ شکم
• رابطه جنسی دردناک
• درد در قسمت پایین کمر یا ران ها
• حساسیت پستان ها نسبت به لمس
• حالت تهوع

 

نشانه های کیست تخمدان شدید:

این علائم که میتواند نشانه ی پاره شدن  کیست یا پیچ خوردگی تخمدان باشند عبارتند از:

• درد شدید لگن
• تنفس سریع و پی در پی
• ضعف یا سرگیجه

 

چه زمانی باید حتما به دکتر مراجعه کنیم؟ 

در صورت بروز این علائم باید سریع به جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی مراجعه کرد مراجعه کرد:

• درد ناگهانی و شدید شکم یا لگن
• درد به همراه تب و استفراغ

 

 

علت ابتلا به کیست تخمدان

معمولا بیشتر این کیست ها در نتیجه اختلال در چرخه قاعدگی ایجاد میشوند. البته علت ایجاد این  متفاوت است و بستگی به نوع آن دارد.

انواع کیستِ تخمدان شامل موراد زیر میشود:

• کیست های عملکردی:

در تخمدان زنان هر ماه ساختارهای کیست مانندی رشد میکنند به نام فولیکول.

فولیکول ها هورمون های استروژن و پروژسترون را تولید میکنند و در زمان تخمک گذاری، تخمک آزاد میکنند.

اگر یک فولیکول طبیعی، به رشد خود ادامه دهند، به عنوان کیست عملکردی شناخته میشوند.

دو نوع کیست عملکردی داریم:

1. کیست ساده یا فولیکولی
2. کیست جسم زرد

 

1.کیست های ساده یا فولیکولی:

در طول چرخه قاعدگی، یک تخمک از فولیکول آزاد میشود و به سمت لوله فالوپ حرکت میکند.

کیست فولیکولی وقتی ایجاد میشود که فولیکول پاره نشود یا تخمک خود را آزاد نکند و به جای آن رشد کند و بزرگ شود.

این کیست معمولا بی خطر و بی درد است و خود به خود بهبود پیدا میکند.

 

2.کیست جسم زرد:

وقتی یک فولیکول تخمک خود را آزاد میکند، شروع به تولید استروژن و پروژسترون برای لقاح میکند.

پس از آزاد شدن تخمک، این فولیکول، جسم زرد نامیده میشود.

گاهی وقت ها مایع در داخل فولیکول جمع میشود و موجب میشود جسم زرد به کیستِ تخمدان تبدیل شود.

 

• کیست های درموئید:

این کیست ها که تراتوم هم نامیده  میشوند ، منشا جنینی دارند، و ممکن است حاوی بافت هایی مانند مو، پوست، یا دندان باشند.

چنین کیست به ندرت سرطانی میشود، و معمولا درمانشان جراحی است.

 

• کیست آدنوما:

این کیست ها توده هایی غیر سرطانی اند که میتوانند بر سطح خارجی تخمدان ها ایجاد شوند.

 

• کیست آندومتریوما:

بافت هایی که معمولا داخل رحم رشد میکنند، ممکن است خارج رحم رشد کنند، به تخمدان ها متصل شوند و باعث ایجاد کیست شوند.

 

• کیست های سیستادنوما:

این نوع کیست روی سطح تخمدان رشد میکنند و میتوانند با یک ماده آبکی یا مخاطی پر شوند و کیست ایجاد کنند.

 

خطر ایجاد کیست تخمدان با این موارد بیشتر میشود:

• عفونت شدید لگن
• آندومتریوز
• مشکلات هورمونی
• بارداری
• سابقه ابتلا به کیستِ تخمدان

 

عوارض کیست تخمدان:

کیستِ تخمدان معمولا مشکلی به وجود نمی آورد و خیلی وقت ها خود به خود و بدون مصرف دارو بهبود پیدا میکند اما گاهی ممکن است چنین عوارض و مشکلاتی ایجاد کند:

 

• پیچ خوردگی تخمدان:

اگر این کیست ها روی ساقه ی یک تخمدان  رشد کند، میتواند پیچ خورده شود.

این پیچ خوردگی ممکن است جریان خون در تخمدان و لوله رحمی را قطع کند و درد شدیدی ایجاد کند.

• ترکیدن کیست:

اگر کیست بترکد بیمار در قسمت پایین شکم خود درد شدیدی حس میکند.

در صورتی که کیست عفونی باشد این درد بدتر خواهد بود.

 

• سرطان:

در موارد نادر کیست نشانه اولیه ای از سرطان تخمدان  می باشد.

 تشخیص کیست تخمدان:

کیستِ تخمدان ممکن است بدون علامت باشد و خیلی اتفاقی در سونوگرافی که به دلیل دیگری انجام میشود، پیدا شود.

و یا ممکن است فرد با علائمی مثل درد لگن به پزشک مراجعه کند و سپس پزشک پس از معاینه و سونوگرافی تشخیص وجود کیستِ تخمدان دهد.

 

پیشگیری از کیست تخمدان:

گرچه راهی برای پیشگیری صد در صد از ایجاد این کیستها وجود ندارد اما آزمایش های مداوم به تشخیص زودتر بیماری های تخمدان کمک میکند.

به طور کلی کیستِ تخمدان ممکن است در تمام افرادی تخمک گذاری میکنند تشکیل شود.

 

درمان کیست تخمدان:

درمان کیستِ تخمدان با توجه به شرایط بیمار و نظر پزشک متفاوت است.

این درمان بستگی به موارد زیر دارد:

• سن فرد
• یائسه بودن یا نبودن فرد
• اندازه و ظاهر کیست
• علائمی که بیمار دارد

راه های درمان کیست تخمدان:

کیستِ تخمدان زمانی به درمان نیاز پیدا میکند که:

• تداوم پیدا کند
• پاره شود
• دردناک باشد
• و پس از مدتی دوباره ظاهر شود

درمان کیست تخمدان از چه روش هایی استفاده میشود؟

1.درمان با دارو:

قرص های ضد بارداری برای تنظیم هورمون ها و کاهش خطر رشد بیشتر کیست ها تجویز می شوند.

2.جراحی:

در کیست هایی که بزرگ، علامت دار، و بدخیم هستند یا دچار موارد اورژانسی مثل پیچ خوردگی و پارگی شده اند نیاز است جراحی لاپاراسکوپی انجام شود.

 

سوالات متداول:

جراحی کیست تخمدان به چه روش هایی انجام میشود؟

جراحی کیستِ تخمدان بنا به تشخیص پزشک و مشاوره او با بیمار به دو روش باز یا لاپراسکوپی انجام میشود.

 

آیا ممکن است کیست ها خود به خود از بین بروند؟

بله ممکن است، بسیاری از کیست ها بعد از گذشت چند سیکل قاعدگی به صورت خود به خود از بین میروند و نیازی به درمان ندارند.

 

احتمال بارداری با وجود کیست تخمدان وجود دارد؟

این مسئله به نوع کیست بستگی دارد.

اگر کیستِ تخمدان از نوع ساده با اندازه کوچک باشد فرد اجازه بارداری خواهد داشت.

اما اگر کیست ها بزرگ و دردناک باشند بهتر است فرد ابتدا درمان شود بعد اقدام به بارداری کند.

 

آیا میان کیست تخمدان و سرطان ارتباطی وجود دارد؟

بله، بعضی از کیست ها ممکن است سرطانی شوند اما بیشتر کیست ها سرطانی نیستند.

 

اگر کیست تخمدان بترکد چه اتفاقی می افتد؟

اگر کیست ساده پاره شود باعث درد در ناحیه زیر شکم میشود. در این حالت اگر خونریزی داخل شکم کنترل شود نیازی به جراحی نیست ولی اگر خونریزی داخلی کنترل نشود لازم است با انجام عمل جراحی کیست خارج شود تا خونریزی متوقف شود.

 

فرق کیست تخمدان با فیبروم رحم چیست؟

فیبروم ها توده های غیر سرطانی اند. این توده ها بفت متراکمی دارند و فقط در رحم ظاهر میشوند.

در حالی که این کیست ها تشکیل میشوند و داخلشان پر از مایع چرکی است.

 

 

سخن آخر:

کیست تخمدان در بیشتر زنان بوجود می آید. بیشتر آنها خطرناک نیستند اما خطرناک نبودن بیشتر آنها دلیل مناسبی برای چکاپ نکردن رحم و بیتفاوت بودن نسبت به آن نیست، زیرا در صورت ابتلا به توع خطرناک آن و همچنین دیر متوجه شدن آن، ممکن است شرایط را کاملا برای یک خانم خطرناک کند. بنابراین پیشنهاد ما به شما چکاپ رحم توسط یک جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی ماهر است.

منبع